Η Νομισματική Συλλογή του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου. Μία πορεία τριάντα χρόνων

Το ταξίδι

Το έτος 2014 σηματοδοτεί τριάντα χρόνια δημιουργικότητας και επιτυχιών για το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου. Το 1984 η Τράπεζα Κύπρου ίδρυσε το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, με βασικό σκοπό να ενθαρρύνει την έρευνα και τη μελέτη της κυπριακής αρχαιολογίας, τέχνης, ιστορίας και λογοτεχνίας, να διατηρήσει την πολιτισμική και φυσική κληρονομιά της Κύπρου και να προβάλει την κυπριακή κουλτούρα στο εξωτερικό, με ιδιαίτερη έμφαση στον ελληνικό πολιτισμό του νησιού.

Αρχής γενομένης από το 1960, η Τράπεζα Κύπρου απέκτησε αρχαία και μεσαιωνικά κυπριακά νομίσματα από ευρωπαϊκούς οίκους δημοπρασιών. Το 1984, η Τράπεζα Κύπρου κληροδότησε στο ομώνυμο Ίδρυμα, μεταξύ άλλων έργων τέχνης, σπάνιων εγγράφων και αρχαιοτήτων, μια μικρή συλλογή κυπριακών νομισμάτων, κυρίως μεσαιωνικής προέλευσης. Αυτά τα νομίσματα αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα της συλλογής, που μέσω σχεδιασμένων και συστηματικών αγορών εξελίχθηκε σε σημαντική συλλογή που καλύπτει όλο το φάσμα της κυπριακής νομισματοκοπίας, από την περίοδο των κυπριακών πόλεων-βασιλείων των μέσων του 6ου αι. π.Χ. μέχρι και τις σύγχρονες εκδόσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η αρχική συλλογή περιελάμβανε ένα χάλκινο νόμισμα της ρωμαϊκής περιόδου, που δωρήθηκε στην Τράπεζα από ένα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ομίλου. Το νόμισμα φέρει την επιγραφή «ΚΟΙΝΟΝ ΚΥΠΡΙΩΝ», σύμβολο ενότητας των κατοίκων του νησιού. Αυτό το νόμισμα αποτέλεσε το επίσημο λογότυπο της Τράπεζας Κύπρου από το 1963 [Εικ. 1].

Προκειμένου να αναγνωριστεί η αξία της νομισματικής συλλογής και να μπορέσει αυτή να αξιοποιηθεί, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου εφάρμοσε ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο που αφορούσε τη διατήρηση, συντήρηση και τον εμπλουτισμό της συλλογής, δίνοντας παράλληλα ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα και την εκπαίδευση. Σε αυτό το πλαίσιο, το στρατηγικό σχέδιο περιλαμβάνει εκπαιδευτικά προγράμματα, σεμινάρια, εξειδικευμένες διαλέξεις και περιοδικές εκθέσεις τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, καθώς και ένα πρόγραμμα δημοσιεύσεων αφιερωμένων στη νομισματική.

Η συλλογή

Η συλλογή εξελίχθηκε σε υπόδειγμα συλλογής κυπριακών νομισμάτων μέσω ενός εξειδικευμένου προγράμματος επαναπατρισμού νομισμάτων από αναγνωρισμένους οίκους δημοπρασιών του εξωτερικού. Αποτέλεσμα είναι να αντιπροσωπεύεται το σύνολο σχεδόν της νομισματικής της Κύπρου, ενώ έχουν αγοραστεί και ορισμένοι σπάνιοι τύποι νομισμάτων.

Τα κυπριακά βασίλεια (6ος-4ος αι. π.Χ.)

Η συλλογή περιλαμβάνει τις πρώιμες κοπές του 6ου αι. π.Χ., τα αργυρά νομίσματα που εξέδωσε ο Ευέλθοντας της Σαλαμίνας και οι διάδοχοί του, καθώς και αντιπροσωπευτικές σειρές αργυρών νομισμάτων του 5ου αι. π.Χ. από τη Σαλαμίνα, το Κίτιο, την Πάφο, τη Λάπηθο, την Αμαθούντα, το Μάριο, τους Σόλους αλλά και από άγνωστα νομισματοκοπεία.

Ένα από τα σπάνια δείγματα είναι ο αργυρός σίγλος του Βάαλμιλκ Α΄ (479-449 π.Χ. περίπου) από το Κίτιο ή ο αργυρός σίγλος του βασιλιά του Μαρίου Σασμά (470-450 π.Χ. περίπου), με παράσταση λιονταριού και του μύθου του Φρίξου.

Η νομισματοκοπία του 4ου αι. π.Χ. περιλαμβάνει αργυρές, χρυσές και χάλκινες κοπές των βασιλείων, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το τέταρτο χρυσού στατήρα του βασιλιά Ευαγόρα Α΄ από τη Σαλαμίνα (411-374 π.Χ.) [Εικ. 2] ή ο αργυρός σίγλος του βασιλιά της Πάφου Τιμοχάρη (385 π.Χ. περίπου) με παράσταση Διός και Αφροδίτης-Νέμεσης.

Ελληνιστική περίοδος (332-30 π.Χ.)

Η συλλογή περιλαμβάνει τα νομίσματα του Αλεξάνδρου Γ΄ καθώς και εκείνα των διαδόχων του και της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, που κόπηκαν στο σύνολό τους σε νομισματοκοπεία της Κύπρου. Ορισμένα από τα σπάνια δείγματα της περιόδου είναι τα χρυσά οκτάδραχμα με παράσταση της βασίλισσας Αρσινόης και του κέρατος της αφθονίας ή το χάλκινο νόμισμα της Κλεοπάτρας ΣΤ΄ (51-30 π.Χ.), της τελευταίας βασίλισσας της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, με παράσταση της βασίλισσας να κρατά τον μικρό Καισαρίωνα και στην οπίσθια όψη κέρας της αφθονίας.

Ρωμαϊκή περίοδος (30 π.Χ.-330 μ.Χ.)

Οι κυπριακές νομισματικές εκδόσεις αυτής της περιόδου διακρίνονται από τους εικονιστικούς τους τύπους, καθώς αναπαριστούν στην οπίσθια όψη το ιερό της Παφίας Αφροδίτης ή το άγαλμα του Διός Σαλαμινίου, καθώς και από την επιγραφή «ΚΟΙΝΟΝ ΚΥΠΡΙΩΝ». Ένας δυπόνδιος του Γέτα (198-212 μ.Χ.) με προτομή του αυτοκράτορα ο οποίος απεικονίζεται με την πλάτη γυρισμένη και με ναό με το άγαλμα της θεάς Τύχης ως οπισθότυπο, θεωρείται ένα από τα σπανιότερα δείγματα της περιόδου.

Βυζαντινή περίοδος (330-1191)

Η συλλογή περιλαμβάνει τα χάλκινα βυζαντινά νομίσματα που εκδόθηκαν στο νησί κατά τη διάρκεια του 7ου αι. μ.Χ., καθώς και νομίσματα του τελευταίου  Βυζαντινού κυβερνήτη, Ισαάκιου Κομνηνού. Το άσπρο τραχύ από ήλεκτρο που εξέδωσε θεωρείται νόμισμα εξαιρετικά σπάνιο. Φέρει παράσταση του Χριστού στην εμπρόσθια όψη και του Ισαάκιου Κομνηνού στην οπίσθια, τον οποίο στέφει η Παρθένος Μαρία [Εικ. 3].

Μεσαιωνική περίοδος (1191-1489)

Τα βυζάντια από ήλεκτρο που εκδόθηκαν στα πρώτα 100 χρόνια της Δυναστείας των Λουζινιανών είναι μεταξύ των σπάνιων δειγμάτων της περιόδου, ειδικά εκείνα του πρώτου Λουζινιανού βασιλιά, Γουΐδου Λουζινιανού (1192-1194). Η συλλογή περιλαμβάνει ποικίλους τύπους λουζινιανών αργυρών γρόσων και ημίγροσων. Ορισμένα σπάνια δείγματα της νομισματοκοπίας των Λουζινιανών είναι αυτά που εκδόθηκαν από το σφετεριστή του θρόνου, Αμάλριχο (1310), οι κοπές της βασίλισσας Καρλόττας (1458-1459) και ιδιαίτερα το ημίγροσο του τελευταίου Λουζινιανού μονάρχη, του βασιλιά Ιάκωβου Β΄ (1460-1473) [Εικ. 4], καθώς και το γρόσο της συζύγου του Κατερίνας Κορνάρο και του γιου τους Ιάκωβου Γ΄ (1473-1474).

Βενετική περίοδος (1489-1571)

Η συλλογή παρουσιάζει μια σειρά επικεκομμένων από τις Ενετικές αρχές νομισμάτων καθώς και τα ασημόχαλκα ενετικά καρτζία και σεζίνια που εκδόθηκαν για να κυκλοφορήσουν στην Κύπρο. Το σεζίνιο του Πέτρου Λορεδανού (1567-1570) είναι ένα από τα σπάνια δείγματα. Τα χάλκινα νομίσματα του τελευταίου Βενετού ηγεμόνα, του Μαρκαντώνιου Βραγαδίνου, υπήρξαν τα τελευταία νομίσματα που κόπηκαν σε κυπριακό νομισματoκοπείο.

Οθωμανική περίοδος (1571-1878)

Η συλλογή περιλαμβάνει οθωμανικά νομίσματα που κυκλοφορούσαν στην Κύπρο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Βρετανική Κυριαρχία (1878-1960)

Η συλλογή περιλαμβάνει όλους τους τύπους βρετανικών νομισμάτων που κόπηκαν σε βρετανικά νομισματοκοπεία και προορίζονταν για κυκλοφορία στην Κύπρο, καθώς και τις 45 αργυρές πιάστρες του Βασιλιά Γεωργίου Ε΄, επετειακή έκδοση του 1928 για τα 50 χρόνια της βρετανικής κυριαρχίας στο νησί.

Κυπριακή Δημοκρατία (1960-σήμερα)

Η Κυπριακή Δημοκρατία ακολούθησε το ίδιο νομισματικό σύστημα που ίσχυε στην περίοδο της Βρετανικής Κυριαρχίας, με μία λίρα να ισοδυναμεί με 1000 μιλς. Το σύστημα αυτό τροποποιήθηκε το 1983, όταν μια λίρα ισοδυναμούσε με 100 σεντς, και διατηρήθηκε μέχρι την εισαγωγή του ευρώ το 2008. Όλες αυτές οι σειρές νομισμάτων περιλαμβάνονται στη συλλογή καθώς και τα συλλεκτικά νομίσματα που εξέδωσε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου.

Η βάση δεδομένων της συλλογής: Διατήρηση – Προσβασιμότητα

Το 1993, το Πολιτιστικό Ίδρυμα ξεκίνησε την ψηφιακή καταλογογράφηση της νομισματικής συλλογής του, χρησιμοποιώντας ένα εξειδικευμένο λογισμικό. Το 2003 η βάση κατέστη προσβάσιμη μέσω του νέου ιστότοπου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου.

Το 2009, η βάση δεδομένων της Νομισματικής Συλλογής διατέθηκε για την υλοποίηση του Ερευνητικού Προγράμματος «Cyprus Numismatic Project», υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Keith Rutter της Σχολής Ιστορίας, Κλασικών Σπουδών και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία ενός ιστότοπου αφιερωμένου στις νομισματικές εκδόσεις των κυπριακών βασιλείων, μαζί με τις σχετικές δημοσιεύσεις και τη βιβλιογραφία.

Το 2013 παρουσιάστηκε ο ανανεωμένος ιστότοπος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου: http://www.boccf.org/el-GR/. Παρουσιάζει το προφίλ, τις δράσεις, τις δημοσιεύσεις, τα μουσεία και τις συλλογές, καθώς επίσης το ηλεκτρονικό κατάστημα του Πολιτιστικού Ιδρύματος. Η Νομισματική Συλλογή είναι προσβάσιμη http://www.boccf.org/el-GR/museums-and-collections-gr/museum-and-collection-gr/browse_collection/) μαζί με μια διαδραστική πολυμεσική εφαρμογή που παρουσιάζει το Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας (http://www.boccf.org/museums-and-collections/Museum-of-the-History-of-Cypriot-Coinage/).

Το 2013, τα αρχαία νομίσματα από χρυσό της συλλογής του Πολιτιστικού Ιδρύματος παραχωρήθηκαν για ανάλυση και μελέτη στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος NARNIA (New Archaeological Research Network for Integrating Approaches to ancient material studies), που εντάσσεται στις δράσεις Marie Curie – Initial Training Network (ΙΤΝ), χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διευθύνεται από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Τον Ιανουάριο του 2014, το Πολιτιστικό Ίδρυμα και το Ινστιτούτο της Κύπρου εγκαινίασαν μια ερευνητική συνεργασία που στοχεύει στην επιστημονική οπτικοποίηση της Νομισματικής Συλλογής, με τη χρήση ενός καινοτόμου εργαλείου RTI (Reflectance Transformation Imaging). Αυτή η ψηφιακή απεικόνιση λαμβάνει χώρα στο «Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογική Έρευνα – Science and Technology in Archaeology Research Center (STARC)» του Ινστιτούτου της Κύπρου. Στόχος είναι αυτά τα χρήσιμα δεδομένα να είναι διαθέσιμα μέσω διαδικτύου τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, η βάση αποτελεί σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο και συμβάλλει στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.

Ένα δείγμα της ψηφιακής απεικόνισης με τη χρήση του RTI παρουσιάζεται στο Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας, όπου η φωτογραφική τεκμηρίωση του ρωμαϊκού νομίσματος με την επιγραφή «ΚΟΙΝΟΝ ΚΥΠΡΙΩΝ», το νόμισμα που αποτέλεσε το λογότυπο της Τραπέζης Κύπρου, προβάλλεται σε μια οθόνη.

Εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό

Το 1991, ένα μεγάλο τμήμα της συλλογής παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο «Κυπριακή νομισματοκοπία, από τον Ευέλθοντα στον Μαρκαντώνιο Βραγαδίνο». Την επόμενη χρονιά, το Πολιτιστικό Ίδρυμα παρουσίασε την ίδια έκθεση στη Λευκωσία.

Το 1994, μετά από πρόσκληση του διευθυντή του Cabinet des Medailles της Bibliothèque Nationale της Γαλλίας, οργανώθηκε έκθεση στο Παρίσι με τίτλο «Chypre, Frontière de l’Europe: monnaies et antiques», όπου εκτέθηκε ένα σύνολο 259 νομισμάτων υπό τον τίτλο «Monnaies de Chypre d’Evelthon à Marc Antonio Bragadino».

Το 1997, το Πολιτιστικό Ίδρυμα και το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης συνδιοργάνωσαν έκθεση με τίτλο «Βυζαντινή Μεσαιωνική Κύπρος». Μεταξύ των εκθεμάτων περιλαμβάνονταν και 28 βυζαντινά και μεσαιωνικά νομίσματα από τη συλλογή του Ιδρύματος. Η ίδια έκθεση παρουσιάστηκε στη Λευκωσία τον επόμενο χρόνο.

Το 2006, το Πολιτιστικό Ίδρυμα και το Musée d’art de la Ville de Genève παρουσίασαν στη Γενεύη σημαντικά δείγματα της συλλογής του Ιδρύματος, στο πλαίσιο έκθεσης με τίτλο «Chypre. D’Aphrodite à Mélusine: des royaumes anciens aux Lusignans». Στην έκθεση περιλαμβάνονταν 66 νομίσματα της νομισματικής συλλογής τα οποία απεικονίζουν την 2.600 χρόνων ιστορική συνέχεια στην Κύπρο, από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. μέχρι το τέλος της Φραγκοκρατίας.

Το 2010-11, επιλεγμένα νομίσματα των αρχαϊκών, κλασικών, ελληνιστικών, ρωμαϊκών, βυζαντινών και μεσαιωνικών χρόνων περιλήφθηκαν στην έκθεση «The Island of Cyprus: Crossroads of Civilizations», που παρουσιάστηκε στο Smithsonian Institute της Ουάσινγκτον στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το 2011, η περιοδική έκθεση του Νομισματικού Μουσείου στην Αθήνα «Το κόστος της διατροφής. Πόσο κοστίζει τι...από την αρχαιότητα έως σήμερα» προσαρμόστηκε και παρουσιάστηκε στις εγκαταστάσεις του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου στη Λευκωσία. Η έκθεση διοργανώθηκε με αφορμή τη 18η Συνάντηση του ICOMON (International Committee of the Money and Banking Museums). Η συνάντηση φιλοξενήθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα από τις 10 μέχρι τις 13 Οκτωβρίου 2011.

Το 2014, το Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας σε συνεργασία με το Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας Κύπρου διοργάνωσαν και έστησαν την περιοδική έκθεση με θέμα «Χαρτονομίσματα της Κύπρου. Περιβάλλον-Ιστορία-Λαϊκή Τέχνη. Η εικονογραφία τους μέσα από τις συλλογές του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου».

Όλες οι εκθέσεις [Εικ. 6] συνοδεύονταν από καταλόγους δημοσιευμένους από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου ή από τα συνεργαζόμενα ιδρύματα (βλ. παράρτημα).

Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας

Το φθινόπωρο του 1995 το Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. Η συλλογή αποκτούσε πλέον μια μόνιμη έκθεση που αφηγούνταν την ιστορία των κυπριακών νομισμάτων μέσα από μια νέα μουσειολογική προσέγγιση.

Μέχρι το 2008, το Μουσείο στεγαζόταν στα Κεντρικά Γραφεία Διοίκησης της Τράπεζας Κύπρου και από το 2009 μεταφέρθηκε στη νέα του θέση, στο κτήριο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου στην Παλιά Λευκωσία. Το μουσείο παραμένει έως σήμερα το μοναδικό του είδους του στην Κύπρο.

Στο μουσείο εκτίθενται περισσότερα από 550 νομίσματα που διαιρούνται σε εννέα χρονολογικές περιόδους: στα κυπριακά βασίλεια (6ος-4ος αι. π.Χ.), την ελληνιστική περίοδο (332-30 π.Χ.), τη ρωμαϊκή περίοδο (30 π.Χ.-330 μ.Χ.), τη βυζαντινή περίοδο (330-1191 μ.Χ.), τη μεσαιωνική περίοδο (1192-1489 μ.Χ.), την ενετική περίοδο (1489-1571 μ.Χ.), τη οθωμανική περίοδο (1571-1878 μ.Χ.), την περίοδο της βρετανικής κυριαρχίας (1878-1960 μ.Χ.) και την Κυπριακή Δημοκρατία (1960-σήμερα).

Κάθε προθήκη διαθέτει ένα σύντομο εισαγωγικό κείμενο που συνοδεύεται από σχετικό επεξηγηματικό υλικό. Σημαντικά νομίσματα από κάθε ιστορική περίοδο εικονίζονται σε μεγέθυνση ως μέρος του κειμένου, ενώ κάθε νόμισμα συνοδεύεται από μια σύντομη επεξήγηση των μετρήσεων, του βάρους και της εικονογραφίας του [Εικ. 5].

Στο μουσείο υπάρχει επίσης μια ειδική προθήκη αφιερωμένη σε μικρές θεματικές περιοδικές εκθέσεις. Σε αυτήν έχουν παρουσιαστεί θέματα όπως: «Μεσαιωνικά νομίσματα της Κύπρου» (2002), «Ενδημικά φυτά και ζώα σε νομίσματα της Κυπριακής Δημοκρατίας» (2003), «Νομίσματα και Ολυμπιακοί Αγώνες» (2004), «η Αφροδίτη στα αρχαία νομίσματα της Κύπρου» (2005), «Σημαντικά νομίσματα της Ευρώπης, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα» (2007), «Μια μικρή ιδιωτική συλλογή διεθνών νομισμάτων, δωρεά Νίκου και Τασούλας Πηλείδου» (2011), «Αναμνηστικά νομίσματα της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου» (2012).

Στις εγκαταστάσεις του Μουσείου μια οθόνη αφής παρουσιάζει τη διαδραστική πολυμεσική εφαρμογή «Από το ήλεκτρον στο ευρώ. Ένα ταξίδι στην ιστορία του νομίσματος».

Σειρά νομισματικών διαλέξεων – Δημοσιεύσεις – Πολυμεσικές εφαρμογές

Το 1996 το Πολιτιστικό Ίδρυμα καθιέρωσε μια σειρά εξειδικευμένων διετών διαλέξεων προκειμένου να ενθαρρύνει Κύπριους και ξένους ερευνητές να μελετήσουν τα κυπριακά νομίσματα.

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα αναλαμβάνει τη δημοσίευση αυτών των διαλέξεων, οι οποίες περιλαμβάνονται στο γενικό πρόγραμμα δημοσιεύσεων του Ιδρύματος σε εκδοτική σειρά αφιερωμένη στη Νομισματική.

Στο πλαίσιο του παιδευτικού του ρόλου, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου παράγει διαδραστικές πολυμεσικές εφαρμογές. Το 2000 παρήγαγε ένα καινοτόμο παιχνίδι για πολυμέσα με τίτλο «OPSYS», ένα εικονικό κυνήγι θησαυρού βασισμένο στα νομίσματα του μουσείου. Ακολούθησαν άλλες διαδραστικές εφαρμογές ή εικονικές περιηγήσεις του μουσείου, προσβάσιμες και στο διαδίκτυο, μέσω του ιστότοπου του Ιδρύματος (βλ. παράρτημα).

Εκπαιδευτική δραστηριότητα

Η εκπαίδευση αποτελεί βασική παράμετρο της αποστολής του Μουσείου Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας. Από το 1992, πολύ πριν τη μόνιμη έκθεση της Νομισματικής Συλλογής (1995), διοργανώνονταν εκπαιδευτικά προγράμματα. Από τότε μέχρι σήμερα, τα εκπαιδευτικά προγράμματα διοργανώνονται και προσφέρονται σε σταθερή βάση, ενώ τα έχουν παρακολουθήσει πάνω από 70.000 μαθητές. Τα προγράμματα αυτά απευθύνονται σε σχολεία από ολόκληρη την Κύπρο και υλοποιούνται στο πλαίσιο του σχολικού ωραρίου.

Η επιτυχία των προγραμμάτων βασίζεται στο χειρισμό ενός δύσκολου πεδίου, του νομίσματος, με τρόπο που γοητεύει και προσελκύει τους μαθητές ώστε να το συζητήσουν, να συμμετέχουν διαδραστικά και δημιουργικά και, εν τέλει, να διδαχθούν και να εμπνευσθούν μέσα από αυτή την εμπειρία. Τα προγράμματα συνοδεύονται πάντα από διαδραστικά βιβλία ασκήσεων που διανέμονται στους μαθητές και καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο θεμάτων, όπως «Κυπριακή νομισματοκοπία από τον Ευέλθοντα στον Μέγα Αλέξανδρο», «Μεσαιωνικά νομίσματα της Κύπρου», «Η Αφροδίτη στα αρχαία νομίσματα της Κύπρου», «Από τα πρώτα νομίσματα στο ευρώ», «Θεοί και ήρωες», «Το κόστος της διατροφής. Πόσο κοστίζει τι...από την αρχαιότητα έως σήμερα», «Κυπριακά χαρτονομίσματα. Εικόνες και Σύμβολα» [Εικ. 7].

Συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς

To Μουσείο Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας εκπροσωπείται στο ICOMON (International Committee for Money and Banking Museums: http://network.icom.museum/icomon/) μέσω της συμμετοχής της Ελένης Ζαπίτη, επιμελήτριας του μουσείου¹.

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου είναι μέλος του Διεθνούς Νομισματικού Συμβουλίου (INC: http://www.inc-cin.org) και συμμετέχει στα συνέδρια και τις δημοσιεύσεις που διοργανώνει το INC.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Οι δημοσιεύσεις του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου

Ξεκινώντας το 1985, η εκδοτική σειρά που είναι αφιερωμένη στη Νομισματική περιλαμβάνει διαλέξεις για την Ιστορία της Νομισματοκοπίας. Παρέχοντας μια καλή ευκαιρία για τη μελέτη της ιστορίας της νομισματοκοπίας στην Κύπρο από την αρχαιότητα έως σήμερα, διευρύνει παράλληλα τους στόχους της προκειμένου να προσεγγίσει την ίδια την ιστορία της Κύπρου καθώς και άλλα ζητήματα, πέρα από τα κυπριακά νομίσματα.

Pitsillides, A. 1985: Cyprus: 2500 Years of Coinage, Λευκωσία.

Iacovou, Μ. 1991: Κυπριακή Νoμισματoκoπία από τoν Ευέλθoντα στo Μαρκαντώνιo Βραγαδίνo / Cypriote Coinage From Evelthon to Marc Antonio Bragadino, Λευκωσία.

Amandry, M. 1993: Coinage Production and Monetary Circulation in Roman Cyprus, Λευκωσία.

Iacovou, M. 1994: Monnaies de Chypre d’Evelthon à Marc Antonio Bragadino / Cypriote Coinage From Evelthon to Marc Antonio Bragadino, Λευκωσία.

Michaelidou, L. 1995: Museum of the History of Cypriot Coinage Coin Catalogue, Λευκωσία.

Oeconomidou, Μ. 1997: Μυθολογία και Νόμισμα, Λευκωσία.

Kypri, Y. 1999: Η εδραίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο την εποχή των πόλεων-βασιλείων μέσα από τα νομίσματα, Λευκωσία.

Touratsoglou, I. 2000: Ο Αλέξανδρος των Νομισμάτων / The Alexander of the Coins, Λευκωσία.

Stewart, J.R. 2002: Lusignan Cyprus and its Coinage, Λευκωσία.

Penna, V. 2002: Tο Bυζαντινό Νόμισμα: μέσο συναλλαγής και έκφραση αυτοκρατορικής προπαγάνδας / Byzantine Coinage: Medium of Transaction and Manifestation of Imperial Propaganda, Λευκωσία.

Metcalf, D.Μ. 2003: Coinage as Evidence for the Changing Prosperity of Cyprus in Byzantine and Medieval Times, Λευκωσία.

Tselekas, P. 2005: Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες και Νόμισμα / Ancient Olympic Games and Coinage, Λευκωσία.

Michaelidou, L., Zapiti, E. 2008: Coins of Cyprus From the Collections of the Bank of Cyprus Cultural Foundation, Λευκωσία.

Markou, E. 2015: Νομισματική και Ιστορία. Η περίπτωση της Κύπρου κατά τους Αρχαϊκούς και Κλασικούς Χρόνους / Coinage and History. The case of Cyprus during the Archaic and Classical periods, Λευκωσία.

Εφαρμογές πολυμέσων

OPSYS, ένα διαδραστικό κυνήγι θησαυρού για πολυμέσα, παραγωγή της Hypermedia, Λευκωσία 2000.

Από το ήλεκτρον στο ευρώ. Ένα ταξίδι στην ιστορία του νομίσματος, παραγωγή της Hypermedia, Λευκωσία 2006, προσβάσιμο μέσω του ιστότοπου του Πολιτιστικού Ιδρύματος: http://www.boccf.org/museums-and-collections/Museum-of-the-History-of-Cypriot-Coinage/ (Προσπελάστηκε στις 24/10/2014).

Μια εικονική περιήγηση του Μουσείου Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας, παραγωγή της Hypermedia, Λευκωσία 2013, προσβάσιμο μέσω του ιστότοπου του Πολιτιστικού Ιδρύματος: http://www.boccf.org/museums-and-collections/Museum-of-the-History-of-Cypriot-Coinage/ (Προσπελάστηκε στις 24/10/2014).